Μέσα σε κλίμα κατανύξεως τελέσθηκε ο Γ΄ Κατανυκτικός Εσπερινός, της δευτέρας Κυριακής των Νηστειών, είς τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Λαγυνών, μίας περιοχής στην οποία τιμάται όλος ιδιαιτέρως ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς καθώς εκεί υπήρχε κατά το παρελθόν ιστορική Αδελφότητα επ΄ ονόματι του Αγίου δωρίζοντας στην ενορία της κωμοπόλεως ιστορική εικόνα του Αγίου, η οποία ευρίσκεται εντός του παρεκκλησίου που είναι αφιερωμένο εις τον Μεγάλο Φωστήρα της Ορθοδοξίας, τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης.

Του Κατανυκτικού Εσπερινού χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης κ.κ. Ιωάννης, ο οποίος κατά την διάρκεια της ομιλίας του προς το παριστάμενο εκκλησίασμα αναφέρθηκε εκτενώς στο έργο και την διδασκαλία του σήμερα τιμωμένου ανά την Οικουμένη Αγίου Γρηγορίου.

 Στο πρώτο μέρος της ομιλίας του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας έκανε μία σύντομη ιστορική αναφορά στους αγώνες του Αγίου Γρηγορίου για να υπερασπιστεί την Ορθόδοξη διδασκαλία και να αντικρούσει τους Παπικούς και την Θεολογία της Δύσεως τον 14ο αιώνα θέσεις τις οποίες υποστήριζε ο Βαρλαάμ ο Καλαβρός.

Στην Ανατολή εκείνο το οποίο αποτελεί πίστευμα και βίωμα, είναι ότι ο άνθρωπος μπορεί να οδηγηθεί εις την Θεογνωσία και να ενωθεί με τον Θεό. Η Θεογνωσία αυτή στην Ορθόδοξη παράδοση κατακτάται και αποκτάται μέσα από την προσέγγιση του ανθρώπου προς τον Θεό. Γίνεται σαφέστατη διάκριση ανάμεσα στην ουσία και την ενέργεια του Θεού και η διδασκαλία της Εκκλησίας μας είναι ότι «η Ουσία του Θεού είναι αναφής», δηλαδή δεν μπορεί κανείς να την πλησιάσει όμως οι άκτιστες ενέργειες Του είναι ευεργετικές για εμάς, όπως επί παραδείγματι με τον ήλιο που δεν μπορεί κανείς να τον πλησιάσει και να εισέλθει στην σφαίρα του, αλλά οι ακτίνες του είναι ευεργετικές για τον άνθρωπο.

 Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος που είναι κτιστός μπορεί να ενωθεί με τον άκτιστο Θεό μέσο δυο ενεργειών που είναι άκτιστες και επομένως ενώνεται με τον Θεό εν τω Σώματι Ιησού Χριστού και μπορεί να έχει θεωρία, να έχει την θέα κατά το λόγιον «μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Αυτές οι θέσεις είναι σαφείς και ισχύουν για όλους ανεξαρτήτως το επίπεδό τους γι΄αυτό και μπορεί και ένας αγράμματος και ένας άσημος για τα κοσμικά κριτήρια να είναι γνώστης και να έχει βιώματα της παρουσίας του Θεού, να έχει ενωθεί με τον Θεό και να είναι Πνευματοφόρος, Χριστοφόρος και Άγιος του Θεού και της Εκκλησίας μας.

 Η δυτική άποψη των Θεολόγων που ευρίσκοντο εις την πλάνη αναφέρει ότι για να γνωρίσει κανείς τον Θεό πρέπει προηγούμενος να είναι καλλιεργημένος και τότε ίσως Τον γνωρίσει σε ένα επίπεδο θρησκειολογικής προσεγγίσεως σε καμία όμως περίπτωση δεν μπορεί να ενωθεί με τον Θεό. Αυτός είναι ο στείρος Ουμανισμός της Δύσεως που έχει ως κέντρο της φιλοσοφίας τον άνθρωπο και όχι τον Θεό και ήταν η βασική αιτία των διενέξεων που είχαν σχέση και με την διάθεση της Θείας ενεργείας.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, υπερασπίστηκε όλη αυτή την πνευματική παράδοση της Αγίας μας Εκκλησίας, εν τω προσώπο των ιερώς ησυχαζόντων, που ήταν άνθρωποι που έφυγαν από τον κόσμο και ζούσαν στην έρημο, στα μοναστήρια και η καθημερινή τους άσκηση ήταν η διηνεκής προσπάθεια να πλησιάσουν και να γνωρίσουν τον Θεό ζητώντας τον Θείο Φωτισμό και το Έλεος του Κυρίου.

Κατά το δεύτερο σκέλος της ομιλίας του ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας, υπογράμμισε το γεγονός ότι σήμερα ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς είναι επίκαιρος περισσότερο από κάθε άλλη φορά και σε μια εποχή παγκοσμιοποιήσεως όπως αυτή που ζούμε σήμερα που το κέντρο του ενδιαφέροντος δεν είναι ούτε ο Θεός αλλά ούτε και άνθρωπος, αλλά είναι η οικονομία και η πολιτική ενοποίηση και η άσκηση διεθνούς εξουσίας που έχει μια ομοιογένεια εις βάρος των εθνών και των πνευματικών αξιών.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, μας καλεί να γίνουμε Ορθόδοξοι και ζήσουμε σύμφωνα με το Πνεύμα και την διδασκαλία του Κυρίου μας, σύμφωνα με τις Παραδόσεις μας και την Αγία μας Εκκλησία. Μας καλεί να αγαπήσουμε την άσκηση και τον πνευματικό αγώνα. Το κεφαλαιώδης ερώτημα είναι για την αθάνατο ψυχή μας. Ποιος είναι ο κόπος που καταβάλουμε και ποια η άσκηση που κάνουμε για να έχουμε ταπεινό φρόνημα έχοντας ζώσα κοινωνία με τον Θεό; Ποιός είναι αγώνας μας ώστε να αποβάλουμε την πανουργία και την κακία του ματαίου φρονήματος που μας κράτα μακριά από την πραγματικότητα δίδοντας μας την πλανεμένη εικόνα της προσκαιρότητος που μας αλλοιώνει την ψυχή και το σώμα αφαιρώντας μέσα από την καρδιά μας κάθε τι ωραίο και πνευματικό;

Ο Άγιος Γρηγόριος λέει για να φτάσει κανείς την Θέοση πρέπει να αρχίσει από την κάθαρση, να καθαρίσει δηλαδή πρώτα τον εαυτό του «από παντός μολυσμού σαρκός καί πνεύματος», μέσο της μετάνοιας. Και γενάτε ίσως το ερώτημα τι είναι κάθαρσης και πως πραγματοποιείται. Η κάθαρση γίνεται με την μετάνοια και η μετάνοια είναι η δια βίου πορεία προς τον Θεό, δηλαδή πορευόμαστε συνεχώς προς τον Θεό αποκαθιστώντας και διορθώνοντας συνεχώς τα λάθη των αμαρτιών που κάνουμε.

Μετά την κάθαρση και αφού καθαριστούμε πνευματικά έρχεται ο φωτισμός μας λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο οποίος δεν έμενε μόνο στην καρδιακή προσευχή έλεγε μόνο «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό», αλλά συμπλήρωνε και το «Κύριε φωτισόν μοι το σκότος» παρότι ο ίδιος ήταν φωτοειδής γιατί ζούσε το άκτιστο φως του Χριστού και της Θεότητος Του, το φώς της Μεταμορφώσεως που είναι Φως ζωής και κατάσταση την οποία η υπόστασή μας την αναβιβάζει εις ύψος και εις διάσταση ουρανίου βιωτής. Όταν ο νους του ανθρώπου δεν φωτίζεται από το φως του Χριστού τότε είναι στο σκοτάδι και σκοτεινά ενεργεί, σκέπτεται και πράττει.

Η Άγια μας Εκκλησία δεν αποσκοπεί με την διδασκαλία της να κάνει καλούς ανθρώπους αλλά έχει ως σκοπό να οδηγήσει τον άνθρωπο στην αιώνιο ζωή, δηλαδή να γνωρίσει κανείς τον Θεό Πατέρα. Η Θέοση δεν είναι γεγονός στατικό. Ο άνθρωπος βιώνει συνεχώς αυτή την μέθεξη και αυτή η μέθεξη είναι η πνευματική μέθη και ευεξία που κάνει τον άνθρωπο να συνεχίζει την πορεία προς τον Θεό και ενώνει τον εαυτό του με τον Θεό και τους Αγίους.

Μέσα στην ζωή της Αγίας μας Εκκλησιάς οι αποστάσεις και ο χρόνος μηδενίζονται. Μέσα στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας μας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον ενώνονται στην διάσταση του αιωνίου παρόντος του Θεού και έτσι σήμερα μπορούμε να νιώθουμε τους Αγίους και ιδιαιτέρως τον Άγιο Γρηγόριος τον Παλαμά, μαζί μας και κοντά μας, να μας ευλογεί και να διδάσκει δείχνοντας μας τον δρόμο προς την σωτηρία.

Καταλήγοντας την ομιλία του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαγκαδά, προέτρεψε τους πιστούς λέγοντας τους ότι ο Άγιος Γρηγόριος, μας καλεί να κάνουμε και εμείς μια προσπάθεια, αυτή την περίοδο της Αγίας και μεγάλης Τεσσαρακοστής, σε αυτό που λέγεται άσκηση. Η άσκηση δεν είναι βίωμα των μοναχών, των ιερέων, των επισκόπων αλλά είναι προϋπόθεση για τον κάθε άνθρωπο που θέλει να προχωρήσει και να γνωρίσει τον Θεό καταφέρνοντας να ζήσει ζωή χάριτος και ευλογίας Θεού.

Πλησιάζοντας του Αγίους νιώθουμε κάτι το διαφορετικό, κάτι το αληθινό.

Η ζωή δεν είναι αυτό που βλέπουμε μόνο είναι η καθημερινότητα μας, δεν είναι αυτή η τετμημένη εμπειρία αλλά υπάρχει και κάτι άλλο μέσα στην ζωή που είναι η παρουσία του Θεού και των Αγίων που όταν επικαλούμεθα τότε η ζωή μας μπορεί πραγματικά να αλλάξει. Τότε τα πάντα αλλάζουν και παίρνοντας δύναμη, φωτιζόμεθα και γινόμασθε θεούμενοι άνθρωποι ζώντας την αιώνιο ζωή όχι ως προσδοκία του ακτίστου αλλά ως κληρονομία υποσχέσεως που δίνει ο Θεός και που είναι η βεβαία και αψευδής επαγγελία μέσα από την ζωή της φθοράς στην ζωή της αφθαρσίας.

Ας αγαπήσουμε του Αγίους και τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και ας κάνουμε ένα βήμα ξεκινώντας την μέρα μας προσευχόμενοι, συνεχίζοντας την μέρα μας προσευχόμενοι και καταλήγοντας την μέρα μας προσευχόμενοι, σφραγίζοντας την πορεία της ζωής μας με το σημείο του Σταυρού επικαλούμενοι συνεχώς το έλεος του Κυρίου και τον Θείο Φωτισμό.

Με τον Χριστό στην ζωή μας, η ζωή μας θα είναι ζωή φωτός, χάριτος και ευλογίας. Αυτή την ζωή θέλει από εμάς ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, αυτή ας την ζήσουμε και με πορεία σταθερή, ακλόνητη και αταλάντευτη προς Εκείνον που είναι το φως, η αλήθεια, ζωή τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό.